Een zomers avontuur in Salla

In Salla, diep in het noordoosten van Finland, bruist het ’s zomers niet in bars of clubs, maar des te meer in de natuur. Gedurende 37 dagen per jaar verdwijnt de zon hier niet achter de horizon, wat betekent dat je dubbel zoveel uren hebt om het landschap te verkennen. Slapen komt later wel. De regio is wijds en vrijwel leeg, met bossen en meren tot zover je kunt kijken. Omdat ik een buitenmens ben, kijk ik vol verwachting uit naar wat dit stille stukje Finland allemaal te bieden heeft.

Een echte uithoek

Na een treinreis die bijna de hele dag in beslag neemt, arriveer ik op station Rovaniemi. Daar stap ik over op een bus richting Kemijärvi, waarna ik verder lift met Milla, werkzaam bij Visit Salla. Reizen naar deze regio vraagt wat geduld, maar dat hoort bij de charme van het gebied. Niet voor niets wordt hier de slogan “Salla, in the middle of nowhere” met trots gebruikt. Deze gemeente ligt ruim boven de poolcirkel en grenst over een lengte van circa 200 kilometer aan Rusland. Grote delen van het grensgebied zijn ontoegankelijk, wat verklaart waarom het landschap grotendeels bestaat uit uitgestrekte bossen en moerassen.

Rendieren in het avondlicht

Eenmaal gesetteld in mijn verblijf voor de komende dagen, trek ik er meteen op uit. Aangezien de zon nog lang niet ondergaat, wandel ik op mijn gemak richting het Salla Wilderness Park, op ongeveer 3 kilometer afstand. Het weer is aangenaam: half bewolkt met een lage zon die het landschap in warm licht zet. Omdat de voorspellingen voor de komende dagen wisselvallig zijn, wil ik deze heldere avond optimaal benutten. Het park is het startpunt voor allerlei activiteiten, van kanoën tot mountainbiken in de zomer, en huskytochten of sneeuwschoenwandelen in de winter. De grote publiekstrekker blijft echter de rendierkudde. In een afgezet natuurgebied van zo'n 200 hectare lopen ’s zomers ongeveer 60 rendieren rond. Omdat de dieren gewend zijn aan mensen, zijn ze van dichtbij goed te observeren. Ze verliezen rond deze tijd hun wintervacht, waardoor ze er wat slordig uitzien – alsof ze hun oude werkkleding nog dragen. Toch is het betoverend om ze bij het avondlicht tussen de bomen te zien dwalen. Met enkele mooie foto's op zak keer ik rond twee uur ’s nachts terug naar mijn bed.

Op het lijstje met de Finse gemeenten met het grootste landoppervlak zijn uitsluitend plekken vertegenwoordigt die zich in Lapland bevinden. Inari spant de kroon met maarliefst 17.000 km2. Rovaniemi, thuisbasis van de kerstman, vinden we met een oppervlakte van 8.000 km2 terug op plek 5. De gemeente Salla heeft een oppervlakte van 5.730 km2 mag het doen met een 7e plek. Dat klinkt misschien niet heel bijzonder, maar bedenk dan dat de gemeente nog altijd ruim 2x zo groot is als Luxemburg. En toch wonen er slechts zo’n 3.300 mensen. Dat betekent dat er in Salla gemiddeld minder dan één inwoner per vierkante kilometer woont. Bij het lezen van deze bizarre cijfers wordt meteen duidelijk waar men met ‘de stilte van Lapland’ naar refereert.

Op het water en op de fiets

De volgende ochtend sta ik vroeg op, om de regen voor te zijn. Samen met Milla bespreek ik onze opties. Wandelen is altijd mogelijk, maar kanoën of fietsen is fijner bij droog weer. Daarom beginnen we met een kanotocht. Het meer is rustig en indrukwekkend – langs de oevers zijn nauwelijks sporen van menselijke activiteit te zien. Een uur later komt de wind opzetten, wat voor ons het teken is om over te stappen op de fiets. Ik huur een stoere e-mountainbike met dikke banden – ideaal voor het heuvelachtige terrein. We fietsen richting de Sallatunturi. De klim is stevig, maar met de comfortabele boost- stand van de e-bike goed te doen. Boven worden we beloond met een weids uitzicht over het omliggende landschap, tot ver over de Russische grens. Daar, ergens aan de andere kant van die horizon, lag ooit het oorspronkelijke dorp Salla. Na de Tweede Wereldoorlog kwam dit gebied aan de Sovjet-Unie toe, waarna de Finse bevolking westwaarts trok en het nieuwe Salla stichtte.

Tunturi of fell? Voor wie het zich afvraagt: een tunturi is een lage berg met een kale top, zonder bomen. Een fell is vergelijkbaar, maar vaak wat lager en met begroeiing op de top. Beide termen worden in Lapland veel gebruikt.

Salla Nationaal Park: Jong en wild

Het Salla Nationaal Park werd op 1 januari 2022 geopend en beslaat zo’n 100 vierkante kilometer beschermde natuur. Het landschap is typerend voor Lapland: heuvels, bossen, meren en overblijfselen uit de laatste ijstijd. Vanuit het nabijgelegen wandelcentrum Sallatunturi kun je direct het park in. Ik kies de route Taivaan Tavoittelijan Taival, gemarkeerd met blauw. Deze voert over vlonders en bospaadjes naar de kale top van de Iso Pyhätunturi. Eenmaal boven biedt de houten uitkijktoren een spectaculair uitzicht over het landschap, inclusief de bergen aan de Russische zijde van de grens. De afdaling gaat via een slingerend pad terug naar het beginpunt. Deze wandeling is prima te doen voor jong en oud, maar het weer kan verrassen: wind en regen steken in Lapland soms uit het niets op.

De Pahakuru Loop

Na de blauwe route besluit ik de dag erna de rode te lopen: de 15 kilometer lange Pahakuru Loop. Deze langere tocht brengt je dieper het park in en leidt langs vier schuilplaatsen. Het pad slingert zich tussen eindeloze bomen en vegetatie in ontelbare tinten groen. Halverwege neem ik een korte omweg (600 meter heen en terug) naar de recent gebouwde Pahanojankuru-hut, gelegen bij een kloof met een kleine waterval. Ideaal om je fles bij te vullen of gewoon even te pauzeren. Nadat ik ook de Kylmähete schuilhut tegen ben gepasseerd, is het einde van de route nu echt in zicht. Uiteindelijk bereik ik via Tunturilampi, de laatste schuilhut op de route, opnieuw het startpunt van de lus.

Schuilhutten en etiketten in Finland Tijdens tochten in Finland kom je verschillende soorten onderkomens tegen. Autiotupa’s zijn eenvoudige hutten zonder reservering, geschikt voor kort verblijf. Varaustupa’s kun je vooraf boeken. Laavu’s en kota’s bieden beschutting onderweg, soms met vuurplaats. Päivätupa’s zijn daghutten zonder slaapmogelijkheid. Er gelden duidelijke regels: laat alles schoon achter, wees zuinig met hout en respecteer de stilte en rust voor andere wandelaars.

Zintuigen op scherp

In Salla zijn speciale zintuigpunten aangelegd (Aistipisteet) waar je bewust wordt uitgedaagd je zintuigen open te stellen.

• Kijken: van bergtoppen en uitkijkpunten zie je fells, bossen en zonlicht dat nooit wijkt.

• Luisteren: stilte, vogelzang, wind tussen de dennen – subtiele geluiden worden hier versterkt.

• Ruiken: de frisse, vochtige geur van veenmos en hars hangt overal in de lucht.

• Proeven: bosbessen, zuiver bronwater en de schone lucht.

• Voelen: met blote voeten over mos lopen, voeten dompelen in koud beekwater of schommelen in een hangmat – alles draagt bij aan de ervaring.

Afsluitend

Salla ligt écht in the middle of nowhere – en dat is precies wat het zo bijzonder maakt. De kans dat je een rendier tegenkomt is soms groter dan dat je andere mensen ziet. Sommigen zullen de uitgestrektheid overweldigend vinden, anderen juist bevrijdend. Tijdens een zomers avontuur in Salla profiteer je van het licht en kun je tot in de late uurtjes genieten van de weelderige natuur. Muggen zijn er zeker, maar tijdens mijn bezoek eind juni viel het reuze mee en ben ik zelfs geen enkele keer gestoken. Tijdens mijn terugreis met de trein, kijk ik dromend naar buiten en zie ik het Finse landschap voorbij zoeven. Stiekem fantaseer ik al over een volgend bezoek aan Salla– misschien wel tijdens de herfst, of anders tijdens de magische winter.